PROFESIONAL
Bagi
meningkatkan tahap profesionalisme guru, guru perlu berusaha untuk meningkatkan
kendiri mereka melalui penyelidikan tindakan, refleksi, mengamalkan budaya
ilmu, menghadiri Kursus Peningkatan Profesionalisme Keguruan dan mengamalkan
budaya pembelajaran sepanjang hayat.
Guru-guru perlu menghadiri sesi latihan dalam perkhidmatan dan
berkolaborasi sesama rakan sejawat bagi meningkatkan pengetahuan dan kemahiran
mereka. Kemahiran ikhtisas ini sangat penting bagi setiap guru kerana ini akan
mendorong guru menyampaikan pengajaran bermutu kepada pelajar. Paling penting,
guru hendaklah sedaya upaya meningkatkan teknik pengajaran dalam bilik darjah.
Keberkesanan aktiviti pengajaran dan pembelajaran dalam bilik darjah perlulah
dikaji agar murid dapat impak yang maksimum. Bagi memperkembangkan kemahiran,
guru boleh mengikuti kursus-kursus peningkatan profesionalisme yang dianjurkan
oleh Jabatan Pelajaran Negeri, Pejabat Pelajaran Daerah mahupun Bahagian
Pendidikan Guru. Kursus-kursus ini termasuklah Kursus Dalam Perkhidmatan dan
Kursus Dalaman yang dilaksanakan oleh pihak sekolah.
Penyelidikan tindakan pula bertujuan untuk mengesan keadaan dan
masalah dalam amalan-amalan pendidikan terutamanya mencari kelemahan-kelemahan
atau masalah yang terdapat dalam sistem pendidikan atau pengajaran seorang
guru. Menurut Kurt Lewin ( 1952 ), penyelidikan tindakan merangkumi empat
peringkat iaitu, merancang, bertindak, memerhati dan membuat refleksi. Contohnya
guru membuat kajian penyelidikan tindakan untuk mengetahui strategi, kaedah dan
teknik yang paling sesuai untuk mengajar, perancangan aktiviti, pemulihan dan
pengayaan, penggunaan bahan-bahan pengajaran dan pengurusan aktiviti kumpulan.
Namun guru tidak seharusnya lupa bahawa topik yang hendak dikaji perlu berkait
dengan masalah pengajaran yang sebenar di dalam bilik darjah.
Refleksi
pula penting untuk mengetahui kebaikan dan kelemahan pengajaran dan
pembelajaran, seterusnya guru dapat memperbaiki dan mengubahsuai semula kaedah
mengajar supaya keberkesanan proses pengajaran dan pembelajaran dalam bilik
darjah tercapai. Refleksi sangat wajar dibuat bagi setiap sesi pengajaran dan
pembelajaran agar guru dapat memikirkan kaedah terbaik dalam pengajaran.
KREATIF
Menurut kamus Webster’s (1976), pemikiran kreatif merupakan kebolehan
untuk mewujudkan sesuatu yang baru.
Sebagai seorang yang kreatif, guru boleh melakukan pengajaran dan
pembelajaran dengan sesuatu cara yang unik. Guru haruslah berfikir di luar
kotak, melihat sesuatu daripada perspektif baru, membuka minda dengan idea-idea
baru, menerbitkan idea besar kepada idea-idea yang lebih kecil, berfikir secara
fleksibel dan membuat sintesis, imaginasi dan visual. Contohnya guru
menggunakan daya imaginasi mereka dalam proses mencerna minda pelajar. Guru
boleh memulakan pengajaran mereka dengan mengemukakan soalan-soalan yang umum.
Ini dapat membuka minda pelajar supaya dapat berfikir di luar kotak. Selain
itu, media berbentuk visual, audio, teks dan grafik juga boleh membantu menjana
minda pelajar. Penggunaan media-media seperti ini perlulah selaras dengan
strategi pedagogi yang sesuai agar objektif pengajaran dan pembelajaran dapat
dicapai.
INOVATIF
Inovatif berasal dari perkataan Latin yang bermaksud
pembaharuan. Inovatif adalah kemampuan membuat transformasi atau mencipta
sesuatu yang baru samada dalam bentuk sumber atau kaedah yang relevan dalam
pengajaran dan pembelajaran agar dapat menjana minda murid-murid untuk menerima
ilmu dan kemahiran yang diajar. Inovatif seorang guru adalah merangkumi
kebolehan mengubahsuai teknik atau kaedah sedia ada kepada cara yang lebih baik
lagi.
Antara usaha yang dilakukan oleh pihak Kementerian Pelajaran
Malaysia untuk guru-guru di Malaysia ialah mewujudkan Anugerah Guru Inovatif.
Ini bertujuan untuk mengenalpasti guru atau kumpulan guru yang telah melahirkan
idea dan usaha kreatif dan inovatif dalam pelaksanaan kurikulum di peringkat
sekolah. Selain itu, kewujudan anugerah ini adalah untuk memberi pengiktirafan
dan penghargaan kepada guru atau kumpulan guru yang dikenal pasti sebagai
kreatif. Guru juga digalakkan berusaha mencari idea-idea baru dalam
melaksanakan kurikulum dan berkongsi dengan guru-guru lain bagi meningkatkan
keberkesanan pengajaran dan pembelajaran.
Terdapat beberapa strategi yang dapat digunakan untuk melahirkan
guru yang kreatif dan inovatif ketika sesi pengajaran dan pembelajaran.
Penggunaan daya imaginasi murid dapat membantu mencerna minda murid. Pemilihan
dan pengaplikasian media pengajaran membantu murid meneroka ke tempat yang
tidak dapat atau mustahil untuk diterokai. Contohnya, guru membawa murid
meneroka ke kawasan gurun, dasar lautan ataupun angkasa lepas untuk memberi
gambaran visual kepada murid. Dengan cara ini, murid dapat melihat perkaitan
atau menyerap ilmu pengetahuan dengan lebih baik.
INTEGRITI
Integriti ialah kualiti unggul yang wujud secara keseluruhan dan
padu pada individu anggota perkhidmatan pelajaran dan organisasi pelajaran
berlandaskan etika dan piagam pelanggan berdasar sistem dan proses kerja serta
pematuhan kepada amalan terbaik. Kod etika dan piagam pelanggan diamal dan
dihayati oleh anggota organisasi yang akhirnya menjadi budaya kerja organisasi.
Melaksana amanah dan kuasa yang dipertanggungjawab dengan memberi keutamaan
kepada kepentingan awam.
Intergriti merupakan ciri-ciri positif yang wujud pada individu dan
sesebuah organisasi. Menurut kamus Oxford, intergriti bermaksud quality of
being honest and having strong moral principles, the state of being whole and
undivided. Kamus Dewan, Edisi ke-3 mentakrifkan intergriti sebagai keadaan
sempurna dan utuh. Manakala Collin English Dictionary ( 1994 ), pula
mentakrifkan intergriti sebagai adherence to moral principles, honesty,
wholeness, soundness.
Antara perkara yang terkandung dalam integriti ialah melaksanakan
amanah mengikut kepentingan awam, mengutamakan kepentingan awam dan telus serta
tulus. Isu-isu seperti penyelewengan dan salah guna kuasa tidak patut berlaku.
Dalam konteks pengajaran guru di dalam kelas pula, guru seharusnya mengutamakan
kepentingan murid melebihi kepentingannya sendiri. Contohnya, guru memilih
tajuk dan kaedah yang sesuai untuk keperluan murid berbanding kaedah yang
disukai guru. Guru hendaklah bersikap jujur dan memberi layanan yang adil
kepada murid-murid ketika proses pengajaran dan pembelajaran berlangsung.
Pada 6 September 2007, YB. Dato’ Sri Hishamuddin Tun Hussein,
Menteri Pelajaran Malaysia pada ketika itu telah membentangkan satu kertas
kerja yang bertajuk mewujudkan Masyarakat Malaysia Berintergriti Melalui Sistem
Pendidikan Berkesan. Menurutnya, Kementerian Pelajaran Malaysia telah merangka
sebuah pelan induk yang dinamakan Pelan Induk Pembangunan Pendidikan (PIPP)
2006 – 2010. Pelan ini merupakan sebuah pelan yang komprehensif dan holistik
serta dilaksanakan untuk memastikan modal insan yang dibangunkan dapat memenuhi
hasrat dan cabaran yang dinyatakan.
Guru selaku pendidik perlu bertanggungjawab dan bertindak sewajarnya
terhadap murid. Di antaranya tanggungjawab tersebut ialah seperti sentiasa
memikirkan masa depan murid, ada tahap kesabaran yang tinggi, bersifat pengasih
dan penyayang, pupuk suasana seronok belajar, beri pengharapan baru, bentuk roh
dan sahsiah terpuji dan ada kapasiti mengubah murid menjadi yang terbaik.
SEMANGAT BERPASUKAN
Menurut kamus Websters New World, kerja berpasukan bermaksud perkara
yang dilakukan bersama sekumpulan orang di mana setiap orang yang berada di
bawahnya adalah individu yang berkepentingan dan memberi sumbangan kepada
kecekapan kumpulan tersebut. Oleh itu, kerja berpasukan yang berkesan akan
terhasil apabila semua ahli yang terlibat memberi sumbangan dan terlibat aktif
dan bekerja menuju tujuan yang sama. Semangat berpasukan menghasilkan kerja
berpasukan yang berkualiti tinggi. Sebagai guru, mereka tidak boleh
bekerja secara individu terutamanya untuk menyelesaikan masalah-masalah yang
rumit. Semangat berpasukan dapat mencetuskan pernyataan perasaan, inovasi dan
percambahan idea yang lebih baik dan kreatif.
Kerja berpasukan memerlukan semangat berpasukan yang tinggi.
Terdapat beberapa perbezaan antara kumpulan dan pasukan. Di sesebuah sekolah,
guru mungkin adalah sebagai kumpulan tetapi yang lebih penting, guru seharusnya
bekerja sebagai satu pasukan. Ahli dalam kumpulan bekerja secara bebas dan
tidak bekerja untuk tujuan yang sama. Pasukan pula bekerja saling bergantungan,
mempunyai tujuan peribadi dan pasukan, memahami matlamat dan saling menyokong
antara satu sama lain. Ahli kumpulan menumpukan kepada diri mereka sendiri
kerana mereka tidak terlibat dalam perancangan antara ahli. Ahli pasukan pula
merasakan pemilikan terhadap peranan mereka dalam kumpulan ini kerana mereka
komited terhadap matlamat mereka. Selain itu, ahli kumpulan sangat berhati-hati
tentang apa yang mereka katakan dan takut mengajukan soalan. Ini terjadi
keraana mereka tidak sepenuhnya memahami apa yang terjadi dalam kelompok
mereka. Sementara itu, matlamat yang ditentukan dalam pasukan akan menggalakkan
semua ahli pasukan mengekspresikan pendapat, pandangan dan pertanyaaan yang
pelbagai.
Menurut Larson dan LaFasto dalam buku mereka berjudul Teamwork:
What Must Go Right/What Can Go Wrong (Sage Publications 1989), terdapat
beberapa ciri-ciri pasukan yang berkesan. Pasukan mestilah mempunyai tujuan
yang jelas. Setiap ahli hendaklah memahami tujuan tersebut dan tahu peranan
masing-masing. Pada masa yang sama, pasukan perlu mempunyai struktur berasaskan
keputusan. Pasukan ini harus membuat tindakan yang akan menghasilkan sesuatu
keputusan yang diingini. Setiap ahli mestilah memberikan komitmen dan bersatu.
Suasana dalam pasukan hendaklah saling bekerjasama dan berkolaborasi dalam
mencapai matlamat yang sama. Tidak semestinya semua guru melakukan perkara yang
sama tetapi mereka saling melengkapi antara satu sama lain. Pasukan yang
berkesan sentiasa menerima sokongan luaran dan dorongan agar mereka sentiasa
positif dalam mencapai matlamat mereka.
BERORIENTASIKAN PELANGGAN
Sebagai seorang guru juga, kita perlu mengamalkan sikap
berorientasikan pelanggan. Siapakah pelanggan kita di sekolah? Pelanggan
sekolah terdiri daripada murid-murid dan ibu bapa mereka. Di Malaysia, ibu bapa
terdiri daripada ahli Persatuan Ibu Bapa dan Guru. Sebagai sebuah agensi
perkhidmatan, guru juga tidak terlepas daripada memberikan perkhidmatan terbaik
yang berorientasikan pelanggan. Terdapat empat perkara yang akan dibincangkan
dalam perkhidmatan berorientasikan pelanggan iaitu responsif, proaktif, mesra
dan berkualiti. Kesemua perkara ini terkandung dalam Lampiran Pekeliling
Kemajuan Pentadbiran Awam Bilangan 1 Tahun 2008 : Panduan Pengurusan
Perhubungan Pelanggan.
Dalam
Pekeliling tersebut, kerajaan telah menyatakan beberapa ciri kualiti
Perkhidmatan Pelanggan yang dibahagikan kepada 3 kategori iaitu fizikal,
penyampaian dan emosi. Komponen fizikal mengandungi persekitaran yang kondusif
dan kemudahan sokongan. Dalam komponen penyampaian pula mengandungi
kebolehpercayaan, responsif, menepati masa, ketepatan, mudah diperoleh, mudah
difahami, kompeten, kredibiliti dan keselamatan. Terakhir, komponen emosi
mengandungi mesra dan adil, mendengar dan memahami dan menghormati.
Responsif
bermaksud menyampaikan perkhidmatan yang responsif yang memenuhi ciri-ciri
seperti cepat memberi respons kepada semua urusan pelanggan dan memaklumkan
sehingga urusan selesai. Di sekolah, kita mempunyai beberapa tanggungjawab yang
perlu diselesaikan dengan segera seperti urusan biasiswa, mencatat buku
prestasi murid dan memaklumkan perkembangan murid kepada ibu bapa. Guru
hendaklah sentiasa responsif terhadap urusan-urusan sebegini.
Guru
juga perlu sentiasa menawarkan perkhidmatan yang konsisten kepada pelanggan
dari segi kualiti pengajaran dan pembelajaran serta menepati piagam yang telah
ditetapkan oleh Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM). Pada masa kini, KPM telah
menggariskan NKRA sebagai piawai yang patut dipatuhi oleh pihak sekolah.
Biasanya, dalam setiap kelas terkandung Piagam Pelanggan yang menggariskan
amalan yang patut dilaksanakan oleh guru termasuk menepati masa.
Selain
itu, penyediaan bahan seperti borang, arahan, panduan perkhidmatan dan
maklumat-maklumat yang diperlukan juga hendaklah disediakan dengan jelas.
Contohnya, bagi urusan pendaftaran dan pengesahan kanak-kanak masuk sekolah,
Borang Maklumat Murid dan sebagainya hendaklah diserahkan beserta arahan yang
jelas kepada ibu bapa. Guru-guru juga dminta lebih kompeten iaitu
berpengetahuan dalam menjalankan tanggungjawab masing-masing.
Dari
segi emosi, guru seharusnya lebih mesra dan adil kepada murid dan ibu bapa dan
berurusan dengan mereka tanpa mengira pangkat dan kedudukan. Selain itu, guru
yang mempunyai sahsiah yang baik sentiasa mendengar dan memahami perkara yang
dibangkitkan oleh pelanggan dan mengambil tidakan yang sewajarnya. Menghormati
ibu bapa juga penting selain guru memberi layanan dengan penuh rasa hormat.
Terakhir,
dari segi fizikal pula, guru yang mempunyai sahsiah yang tinggi akan
mementingkaan keselesaan murid mereka. Persekitaran kelas yang kondusif,
kebersihan dan suasana di sekolah juga turut memainkan peranan yang penting.
Pada pendapat saya, kebersihan dan keceriaan juga akan meningkatkan motivasi
murid untuk hadir ke sekolah dan mengikuti sesi pembelajaran dan pengajaran
dengan lebih gembira.
